Suldaan Mohamed

  Brian Tracy waa qoraa iyo khudbeeye ku xeel-dheer culuumta horumarinta aadanah. Wuxu qoray in ka badan toddobaatan buug oo badi ku saabsan qofka iyo sidii uu horumarin lahaa awoodihiisa iyo sidii ay noloshiisu u noqon lahayd mid midho-dhal leh. Buugtiisaa waxa ugu caansan `Cilmu Nafsiga Iibinta`, `Mucjisaadka Naf-edbinta`, Cilmu nafsiga yool xaqiijinta`, iyo qaar kale. Buuggan `Eat That Frog` wuxu ku saabsan yahay daawaynta dibudhigashada iyo sidii uu qofku wakhtigiisa uga faa’iidaysan lahaa. Wuxu anfacayaa qof kasta oo raba in uu wakhtigiisu midho-dhal yeesho si ay noloshiisu u noqoto mid midho-dhal leh oo uu mahadiyo. Cunwaanka buugga ee `Eat That Frog` wuxu ka yimi odhaah uu yidhi Mark Twain oo macnaheedu ahaa: Haddii waxa ugu horreeyaa ee aad samayso arroor kasta marka aad soo kacdo ay tahay inaad cunto rah, maalintaada waxaad ku dhammaysanaysaa adigoo og in aanay ku qabsanayn arrin ka adag rah cuniddii. Rahaa waxa looga jeedaa hawsha ugu wayn, uguna muhiimsan ee ku hort...

Galabta wuxuu u soo baxay bal si uu ugu nasto qolkii yaraa ee uu maxbuuska ku ahaa. Afartii gidaar ee nuuradda cadayd ku wareejisnayd qaati buu ka istaagay iyo jiingaddii xumayd ee daxashay. Waxa uu daawanaya quruxda cimilada iyo isbedelka jawigu samaynayo. Wuu ku daalay qolkii yaraa ee aad moodi jirtay qol shaydaan ku lagdamo. Wuxuu aad ula dheegag san quruxdan ay cimiladu isku marxabaynayso. Dabeecaddu waxay inagu bishaa farxad ayuu hoosta kaga nuuxsanaya, se badanka dadka ma garawsana ayuu haddana sii raaciyey gunuunixiisii. Waxaa u daaran heestii Saynab Cige "Kala Dooro Waayaha". Gacanta bidixna waxa uu ku haystaa midh sigaaro oo uu isku dhaafinayo cidlada meesha. Horaba waxay indhahiisu qabanayaan qof muuqiisu u jiro dhowr mitir, una soo socda xagga uu taagan yahay. Waxay indhahiisu sida jugta danabka oo kale halmar ugu dhacay laabta (xabadka) qof aanan wili foolkiisa (wajigiisa) sifiican u muuqan. Waa qurux lagu ladhay qurux, waa jidh kuusan iyo caman aad mooddo buu...

Saaxiib macaan suldaan..... Maxaa suldaan nolosha ku haya oo u jidaysiiyaa? Ma jacaylka? Quruxda? Buugta? Muusiigga? Mise waa ruuxda? Ruuxda ay adagtahay inaan jawaabo u helno kumanaanka shaki ee ku xeeran awgeed? Mar haddaad fariintan akhrineysid waxaan dareemayaa in jawiga guud wanaagsaneyn. Lakiin waxaan hubaa inay murugaduna ay tahay inay ku jirto nolosha qofka; si uu ugu hiloowo nabadda xasiloonida iyo nolol midab leh.. Nolosha maalin walba ma ahan mid u iftiinta hal qaab iyo isla faahfaahintii shalay, arimuhu sida ay yihiin ma ahaanayaan had iyo jeer. Wajiga koonkana waa mid gadgaddoon badan, qayb walba oo jiritaankiisa kamid ahna waa la cusboonaysiiyaa daqiiqad kasta; innaguna sidaas oo kale ayeynu nahay! Aniga, adiga iyo dhammaanteenba caalamku dib ayuu noo qaabeeyaa marwalba sida cajiinka dhoobada, wuu na shiidaa kadibna noo adkeeyaa si aan ugu soo baxno nooca ugu quruxda badan. Waa inaan la kulanaa gubasho; si ay inoo nadiifiso oo u ifno.. in la baabi'yo mugdiga ...

“Murugada ma aqoon balse caawa gabbal baas baa ii dumay. Waa marka aan xaqiiqsaday in jiraalka iyo qaddarku ay isu kaa dhiidhiibayaan iyaga oo aan dan iyo heello toonna kaa lahayn.”   Weli waxa aan si dhacadiid ah ugu jiifaa furaashkaygii, oo aad mooddo in uu iga cabanayo. Werwerka, culayska iyo walba-haarka joogtada ah ee aan la dul imaaddo, mar kasta oo aan adduunyadan qarriban ku soo daalo, waa mid iga ma faaruqaan ah—noloshan cakiranna iiga wehel yeela. Mar waa aan qosolaa – Muusoodaa- marna muruggo ayaan la madoobaadaa, ka dibna—baalasha xasuusta ee maalinkaas rogaa.   Ma aniga ayaa ay dhibaatooyinka jiraalka oo dhammi, isugu kay soo habar wacdaan? Mise, uunka oo dhan ayaan tan kala simanahay? Mooji! Kollay waa wax aniga igu gaar ah.    Saacaddu gawda ayey haysaa, oo waa abbaaro laba iyo tobankii habeennimo. Ma jiro Aadane aan hurdin—marka laga tago aniga iyo naftaydan saamalaylku diley. Guuxa mashiinadda korontada u daarra magaalada ee ay dabayshu maqalka dhaga...

Kolkay cadceeddii galbato dharaartuna habeen isu beddeshay ee indhaha la is-wada galiyo. Laba kastana ay laabta iyo lugaha is dhaafsadaan; isaga waxa u bilaabma muran iyo yuus. Sacadaha kooban ee ka hadhay hiirta hore ee subaxa waxaa u bilaabma su'aalo iyo naclad is barkan. Nacladda iyo guraabaska waa mid bilihii u danbeeyeyba dushiisa laga akhrisanayey. Yuuska iyo dagaalkan ka dhex aloosan nabdigiisu wa kuwa hadday dunida isu tagaan aynna waxba ka qaban karin. Caawa nacladdu si bareer ah bay uga daadanaysaa. Qofkasta oo soo agmara wuu nacladayaa. Caawa si wacan buu u jeclaan lahaa inay halkaa soo marto tii xumayd, ee uu baarka la tuman jiray, dhowr jeerna ka dacwaysay saldhigga; iyo kii xumaa eh wadaadka ahaa oo wacdiga aan u aabba yeeli jirin dhagaha kaga akhriyi jiray. Bah-yoofka, diifta iyo sarkhaanimadu waa waxa uu kaga duwan yahay bulsha waynta ku dhaqan tuulada. Waa ka dhex soocan yahay oo talaabaduu qaadaba waxaa la isku warsanayaa waakaa sarkhaankii!! Inta hadallo ka...

  Waan filayey inuu ka duwanaanayo safarkani kuwii hore. Oo sababtee baanu uga duwanaanayn? Waxad saacado yar kadib cagta dhigaysa magaaladii luulka ahayd. Magaaladii liqi jirtay qariibka. Xaruuntii kulmin jirtay Soomaali oo idil. Horta ma xasuusatadaa shan iyo toban sanno ka hor marka aad BBC ka maqli jirtay Caasimadda umadda Soomaliyeed.. Dhowr iyo toban magaalo oo aan isaga gooshay sida uu iga duwan yahay safarkan aan maanta ku tagi doono muqdisho; waa mid aanan qiyaasi karin. Malaha naftana waxan u sheegay inaana uga jawaabi karin waxa aan intaasoo hillow ah ugu hayo meel aanan ku dhalan, cid xigaal ah na iigaga horrayn.. Waxan Aadan Abdulle Cismaan cagta soo dhigay marka ay cadceeddu kusii anbanaysay godkeeda. Neecowda Xeebta liido kasoo carfaysa waxan ka dhex dareemayey anoo cirka dul haahaabaya oo aananba wili cagta soo dhigin Muqdisho. Inta aan diyaaradda soo saarnaa waxan isku dhex baranay diyaaradda Siraad oo ka timi Ethopia soona martay Hargaysa balse Muqdisho u dh...